1987’de ISO 9001’in ortaya çıkışı kalite yaklaşımında tarihi bir olaydı devrim yarattı. Dünyada yeni sistem yaklaşımı kavramını başlattı.
ISO 14001 ile çevre, ISO 22000 gıda güvenliğine, ISO 27001 bilgi güvenliğine ve nihayet ISO 45001 iş güvenliğine yönelik aynı yönetim sistemleri yaklaşımını başlatmakla kalmadığı gibi başka birçok alanda standartlar artmaya devam ediyor.
ISO 9001’in yayınlanmasından çok kısa bir süre sonra, ISO 9001 sertifikası popüler bir etiket haline geldi. 1987-2021 arasındaki yıllar içinde gözle görülür bir yıpranmaya rağmen, hala dünya çapında en çok bilinen ve temel sertifikalı standart olmaya devam etmektedir.
Standardın kendisi ve diğer yönetim sistemleri standartları da belki harika olsa da sorun belgelendirme sisteminde yatıyor. Sektörün popülerleşmesiyle birlikte belgelendirme kuruluşlarının mantar gibi çoğaldı. Bu sadece belgelendirme sektörüyle ilgili değil. Herhangi bir sektörde yeni bir başarı hikayesi ortaya çıktığında muadilleri hızlı bir popülasyon ile yayılmacılık gösteriyor.
Burada sorun daha çok verilen sertifikaların standarta uygun olmayıp sadece belge düzeyinde verilmesi. Bu doğal olarak sertifikasyona tabi olan kuruluşların sistemi güzel uygulama isteklerini köreltmeye başladı. Kolayına kaçma isteği harcanan emeğin ortadan kalkmasına neden oldu.
Pek çok hizmetten farklı olarak burada açıklığa kavuşturulması gereken şey öncelikle belgelendirme kuruluşlarının herhangi bir kontrol sisteminin olmamasıdır. Herkes bir belgelendirme şirketi kurabilir şirket sahibi veya ortaklık veya özel limited veya anonim şirket veya şahıs firması başvurusuyla yasalar uyarınca ve belge vermeye başlayabilir. Piyasada bu tür sertifikalar kabul edilirse, bu tamamen yasaldır ve kimse onu durduramaz. Akreditasyon zorunluluğu olmaması da süreci zorlaştıran ana etmenler arasındadır.
Bununla birlikte risk, kişinin belgelendirme kuruluşunun yetkin olup olmadığını ve sağlam bir süreç takip edip etmediğini veya hatta gerçekten bir denetim yapıp yapmadığını bilmemesidir. Küresel olarak “etik olmayan” sertifika kuruluşları olarak adlandırılabilecek bir dizi kuruluş vardır ve gerçekte hiçbir sistemi olmayan kuruluşlara herhangi bir denetim yapılmadan verilen birkaç sertifika örneği vardır. Böylelikle, tüm bu sertifikasyon işi, düzenleyici gözetimin yokluğundan yararlanan bir fırsatçılığa dönüşmektedir. Dünyanın birçok yerinde benzer bir eksiklikten etkilenmekle birlikte yasal koruma sistemi olması gerekiyor.
Bu nedenle, bu tür sertifikalara güvenen firmaların kelimenin tam anlamıyla “akredite olmayan sertifikalarla” yanılabilirler. Çünkü sertifika kuruluşunun yetkin olup olmadığını veya uygun bir denetim yapıp yapmadığını veya sertifikayı elinde bulunduran kuruluşun uygulayıp uygulamadığını doğrulamanın bir yolu yoktur.
Neyse ki bizim için, ISO yalnızca ISO 9001 veya ISO 14001 veya ISO 13485 gibi standartlar yayınlamakla kalmadı, aynı zamanda sertifikasyon sürecinin yanı sıra sertifikasyon kuruluşlarının yeterliliği için standartlar yayınladı.
ISO 17021 standartlar serisi Uluslararası Akreditasyon Federasyonu (IAF), çeşitli ülkelerdeki akreditasyon kuruluşları aracılığıyla bu tür standartların belgelendirilmesini denetlemek için 1993 yılında yayınlandı.
Bazı ülkelerin ulusal akreditasyon kuruluşu bulunması denetim mekanizmasını güçlendirmektedir. Örneğin Türkiye’ de Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) kazançlı bir iş yapmıyor olsa bile kanunen ve yasal olarak güvenilir ve akreditasyona sahip kuruluşların denetimlerini kontrol altına almaktadır.
Bu akreditasyon kuruluşları, kendileri için geçerli uluslararası standart olan ISO 17011’e göre çalışmayı taahhüt eder ve belgelendirme kuruluşlarını kendileri için geçerli uluslararası standartlara göre akredite eder.
Örneğin yönetim sistemleri sertifikasyonu için ISO 17021 serisine uygunluk gereklidir. Bu akreditasyon kurumları, bölgesel kuruluşlar tarafından değerlendirilir ve bunlar da IAF tarafından değerlendirilir ve bir akreditasyon kuruluşu ISO 17011’i karşıladığını kanıtladığında, IAF’ın karşılıklı tanıma düzenlemesine imza atar, yani artık uluslararası olarak akredite kabul edilir.
Bölgesel bir kuruluş tarafından bireysel akreditasyon kuruluşlarının akran değerlendirmesi ve bölgesel kuruluşların IAF değerlendirmesi 4 yıllık bir döngüyü takip eder. Görüleceği gibi, tüm sistem hükmü takiben değerlendiriliyor.
Bu tür akreditasyon kuruluşları tarafından akredite edilen belgelendirme kuruluşları, uluslararası olarak akreditasyon belgesine sahip olduklarını da iddia edebilirler ve düzenledikleri sertifikalara, tipik olarak akreditasyon kuruluşunun logosunu ve hatta bazen IAF’ın logosunu taşır ve bunlar da uluslararası olarak kabul edilebilir olan akredite ISO belgeleri olarak adlandırılır. Eğer belge TÜRKAK tarafından yetkilendirilmiş bir kuruluştan alınıyorsa belge üzerinde ek olarak TÜRKAK logosu yer almaktadır.
Bu nedenle, IAF sistemi altındaki akreditasyonun, gerçek bir sertifika kuruluşunu veya sertifikasını tanımlamanın tartışmasız tek yolu olduğu söylenebilir. Sorun şu ki, tüm bu sistem isteğe bağlı bir belgelendirme kuruluşunun akredite olması veya bir akreditasyon kuruluşunun IAF sisteminin bir parçası olması için yasal bir bağlayıcılığı yoktur.
Adlbelge danışmanlık ve eğitim hizmetleri sektöründe yer alan firmalar ise doğrudan akredite olmayıp çok sayıda uluslararası akreditasyona sahip belgelendirme kuruluşları ile ortak çalışırlar. Bu ISO kalite sertifikası talebinde bulunan firmalara önemli avantajlar sağlayabilir. Adlbelge, danışmanlıktan, dokümantasyona, eğitimden belgelendirmeye kadar her adımı firma adına olabildiğince güvenilir olarak sizin adınıza yürütür. Bir belgelendirme sisteminde aksaklık olduğunda yerine başka kuruluş aramanıza gerek kalmayacaktır çünkü Adlbelge bunu sizin için yapar.
Reklam Alanı
Yorum Yok